Još uvijek ne, ali smo, izgleda, na dobrom putu.
Programi probira za kolorektalni karcinom imaju relativno slab odaziv u gotovo svim zemljama u kojima se provode. Tako je Hrvatskoj postotak odaziva manji od 20%, što su poražavajući rezultati uzimajući u obzir učestalost kolorektalnog karcinoma te mogućnost izlječenja bolesti u slučaju ranog otkrivanja.
Jedan od najvažnijih razloga izbjegavanja kolonoskopije nije samo strah od bolnosti i neugodnosti pretrage, jer, istini za volju, pregled traje dvadesetak minuta, nego je značajan dio neugodnosti povezan s čišćenjem i pripremom crijeva. Često su postupci pripreme iscrpljujući, pogotovo za starije bolesnike, zahtijevaju uzimanje agresivnih laksativa i velike količine vode, a u nekih bolesnika gotovo da i nisu uopće provedivi (srčano dekompenzirani, pacijenti na redovitoj hemodijalizi, pacijenti s opstrukcijom crijeva i sl.).
Zbog toga, značajna su nastojanja pronalaženja metode kojom bi se crijeva mogla pregledati bez prethodnog čišćenja i pripreme. Za razliku od standardne MR ili CT kolografije koja se rutinski obavlja u KBC-u Rijeka, gdje je ipak potrebna priprema crijeva, najnovija metoda CT kolografije (CTC) omogućava da se uz pomoć posebnog računalnog programa razlikuje stolica od polipa. Program omogućava svojevrsno "elektronsko čišćenje" i računalnu pomoć u detekciji polipa.
Zalis i sur. su objavili multicentričnu studiju u koju je bilo uključeno 605 pacijenata s prosječnim do umjerenim rizikom za kolorektalni karcinom. U bolesnika su bile učinjene obje pretrage, prvo CTC, a potom kolonoskopija. Rezultati CTC-a nisu bili poznati izvođačima kolonoskopije. Ispitivana je osjetljivost i specifičnost za otkrivanje polipa od 10 mm ili većih, 8 mm ili većih te 6 mm ili većih.
U rezultatima se ističu:
Za adenome od 10 mm ili veće, senzitivnost CTC-a bila je 0,91 (95% CI, 0,71 do 0,99) i specifičnost 0,85 (CI, 0,82 do 0,88); senzitivnost kolonoskopije bila je 0,95 (CI, 0,77 do 1,00) a specifičnost je bila 0,89 (CI, 0,86 do 0,91). Senzitivnost CTC-a bila je 0,70 (CI, 0,53 do 0,83) za adenome od 8 mm ili veće i 0,59 (CI, 0,47 do 0,70) za one od 6 mm ili veće; senzitivnost kolonoskopije za adenome od 8 mm ili veće bila je 0,88 (CI, 0,73 do 0,96) i 0,76 (CI, 0,64 do 0,85) za one od 6 mm ili veće. Specifičnost kolonoskopije za polipe od 8 mm ili veće bila je 0,91 i za adenome od 6 mm ili veće bila je 0,94. Specifičnost kolonoskopije bila je veća od CTC-a za polipe od 8 mm ili veće te za polipe od 6 mm ili veće. Za polipe od 10 mm ili veće obje su se metode pokazale dovoljno senzitivnim i specifičnim.
Pri tome je zadovoljstvo pacijenata, naravno, bilo znatno veće prilikom pripreme za CTC.
Komentari na studiju vrlo su brzo uslijedili. Problem nove metode je da je izloženost zračenju izrazito povišena. Drugi problem je neadekvatna dijagnostika polipa manjih od 10 mm. Iako se većina histološki značajnih lezija nalazi u adenomima većim od 10 mm, većina pacijenata koji imaju manje polipe također ih želi odstraniti prilikom kolonoskopije. Nije zanemariva niti činjenica da se i u skupini polipa većih od 10 mm može naći 15% lažno pozitivnih nalaza. Ti će pacijenti biti upućeni na kolonoskopiju gdje će kolonoskopičar tražiti nepostojeći polip! To u praksi znači da će takav pregled trajati znatno duže i biti značajno neugodniji za pacijenta.
Na kraju, obzirom da kolonoskopija u slučaju pronalaska polipa može biti i terapijska metoda, ovi rezultati CTC-a za sada ne mogu zadovoljiti kriterije da bi ova metoda postala rutinska u rutinskom probiru za kolorektalni karcinom.
Literatura:
- Zalis ME i sur. Diagnostic accuracy of laxative-free computed tomographic colonography for detection of adenomatous polyps in asymptomatic adults: a prospective evaluation.Ann Intern Med.2012:15;156:692-702.
Dr. sci Alemka Brnčić, dr. med.