Kako bismo pojednostavili uzimanje kombinirane antihipertenzivne terapije, u većini slučajeva dajemo fiksne kombinacije dvaju, a rjeđe triju antihipertenziva. Fiksna kombinacija jest tableta, odnosno kapsula, koja sadržava više od jedne aktivne tvari u određenim dozama. Idealna je tableta u fiksnoj kombinaciji koja djeluje 24 h te se time dozira jednom dnevno. U početnoj terapiji hipertenzije može se započeti s niskom dozom dvaju antihipertenziva u kombinaciji (2. i 3. stupanj hipertenzije; veći KV rizik).
Prva fiksna kombinacija antihipertenziva proizvedena je još 1960.g. (metildopa s tijazidom; rezerpin s tijazidom), a puni zamah proizvodnje različitih fiksnih kombinacija razvija se od 1990. Danas imamo razne fiksne kombinacije antihipertenziva, čak i s tri aktivne komponente.
Fiksna kombinacija treba zadovoljiti sljedeće uvjete:
- svaka komponenta u kombinaciji treba biti djelotvorna
- učinak kombinacije treba biti veći od primjene odvojenih komponenata
- mehanizam djelovanja svake komponente lijeka treba biti različit, ali komplementaran
- fiksna kombinacija treba imati manji broj nuspojava u odnosu na odvojeno uzimanje komponenata u kombinaciji
- treba imati povoljan učinak na ciljne organe
- liječnik treba dobro poznavati sve farmakološke karakteristike pojedinih komponenata lijeka
- primjena lijeka treba biti što jednostavnija (jednom dnevno) kako bi i suradljivost bolesnika bila što bolja (suradljivost se povećava s boljim podnošenjem i boljom učinkovitošću lijeka, manjom incidencijom nuspojava)
- poželjno je da je cijena fiksne kombinacije niža od pojedinih komponenti u kombinaciji
Fiksne kombinacije antihipertenziva imaju sljedeće nedostatke:
- rizik da se primjeni kombinacija u kojoj je jedna od komponenti kontraindicirana
- manjak fleksibilnosti u doziranju (većina kombinacija proizvodi se u različitim dozama pojedinih komponenata što nam olakšava titraciju terapije)
- pojava nuspojave za koju ne znamo kojoj komponenti lijeka pripada
- nedovoljno poznavanje točnog sastava i komponenata fiksne kombinacije od strane liječnika
Prema ESC/ESH smjernicama iz 2013. g. najveća prednost daje se fiksnim kombinacijama:
- inhibitori RAAS (renin-angiotenzinskog sustava) i diuretika
- inhibitori RAAS i antagonista kalcijevih kanala
Autori Peter A. van Zwieten, Sandor Alfodi, Csaba Farsang napravili su praktičnu tablicu kombinacija antihipertenziva i indikacija (Beneficial combinations of two or more antihypertensive agents. ESH Newsletter 2011;12 No.18):
| LIJEK | POTENCIJALNA INDIKACIJA |
| beta blokator (BB) i diuretik | AH i zatajenje srca |
| ACEI i diuretik | AH i zatajenje srca, izol. sistolička AH, AH starijih bolesnika |
| ARB i diuretik | AH i zatajenje srca, izolirana sistolička AH |
| agonisti I1 rec. i diuretik | ako je beta blokator kontraindiciran |
| BKK (dihidropiridinski) i diuretik | izolirana sistolička AH , stariji bolesnici |
| BB i alfa blokator | “akcelerantna” AH |
| BB i ACEI | AH i nakon IM, AH i koronarna bolest, AH i zatajenje srca |
| BB i BKK (dihidropiridinski) | AH i koronarna bolest |
| BKK i inhibitori RAAS | AH i nefropatija, AH i koronarna bolest ili ateroskl. bolest |
| inhibitori RAAS i agonisti I1 rec. | bolesnici s aktiviranim RAAS i simpatičkim nervnim s. |
| BB i BKK i diuretik | “akcelerantna” AH |
| inhib.RAAS i BKK i diuretik | AH i dijabetes, izol. sistolička AH, “akcelerantna” AH |
| ACEI i alfa blok. i agonist I1 rec. | AH i dijabetes ili metabolički sindrom |
| ACEI i BKK i BB | AH i koronarna bolest |
BB – beta blokator; ACEI- ACE inhibitor; ARB – blokator angitenzinskih receptora; BKK – blokator kalcijevih kanala; RAAS – renin angiotenzin aldosteron sustav
Zaključak:
Kombinacijska terapija liječenja arterijske hipertenzije potrebna je kod većine bolesnika. Već u startnoj terapiji, ovisno o stupnju arterijske hipertenzije i procijeni KV rizika, preporučuju se dva antihipertenziva u niskoj dozi. Stoga nam fiksne kombinacije dvaju lijekova znatno olakšavaju propisivanje terapije i povećavaju suradnju bolesnika. To je rezultat povećane djelotvornosti takve terapije uz manje nuspojava. Takvom terapijom postižemo bolju regulaciju krvnog tlaka, a posljedično smanjujemo KV morbiditet i mortalitet te smanjujemo oštećenja ciljnih organa.
Izbor kombinacije antihipertenziva ovisi o komorbiditetima, hemodinamskim i metaboličkim kriterijima. Na fiksnu kombinaciju antihipertenzivima možemo prijeći u bilo kojoj fazi liječenja bolesnika.
Dr. Sonja Frančula-Zaninović, internist-kardiolog
Propustili ste članak, pročitajte: Kombinacija antihipertenziva
